Kako je Amerika štitila cara Hirohita od optužbi za ratne zločine

Tokijski tribunal osnovan je 1946. godine s ciljem da sudi japanskim vojnim i političkim vođama za zločine počinjene tokom Drugog svetskog rata.

Sud je bio modelovan po uzoru na Nirnberški proces u Evropi, sa namerom da donese pravdu i postavi temelje međunarodnog prava o ratnim zločinima.

U radu Tokijskog suda učestvovalo je 11 sudija iz savezničkih zemalja – SAD, Velike Britanije, Kine, Sovjetskog Saveza, Kanade, Australije i drugih.

Pred sudom se našlo 28 visokih funkcionera japanske vojske i politike, među kojima i tadašnji premijer Hideki Tojo, glavni organizator ratnih operacija.

Optuženi su terećeni za tri osnovne kategorije zločina: zločine protiv mira, ratne zločine i zločine protiv čovečnosti. Proces je trajao od 1946. do 1948. godine, nakon čega je sedam optuženih osuđeno na smrt, a ostali na dugogodišnje kazne zatvora.

Car nedodirljiv

Iako je bio simbol japanske države i vrhovni komandant oružanih snaga, car Hirohito nije bio optužen. Nijedan od optuženih nije ga okrivio, a američke vlasti su smatrale da bi njegovo suđenje moglo izazvati političku nestabilnost u zemlji.

Sedmorica osuđenih pogubljeni su vešanjem, dok su ostali dobili zatvorske kazne.

Većina njih puštena je na slobodu između šeste i osme godine nakon izricanja presude. Sam Tojo je, pre hapšenja, pokušao samoubistvo pucajući sebi u grudi ali je preživeo i kasnije osuđen, na smrt.

Politički motivi

Prema kasnijim ocenama istoričara, masovno puštanje osuđenih, bilo je deo američke strategije u Hladnom ratu – Sjedinjene Države su želele da ubrzaju oporavak Japana i spreče širenje komunizma u Istočnoj Aziji. Ta odluka je pomogla stabilizaciji društva i poboljšala sliku Amerike u očima japanske javnosti, dok je vojna okupacija zemlje postepeno okončavana.

Tokijski proces ostao je jedan od najkontroverznijih primera posleratne pravde – spoj pravnog precedenta, političke pragme i geopolitičkih kalkulacija.

Politika